Nhà văn Kim Dung
Đồng thời với
Kim Dung, nhiều tác giả khác như Ngọa Long Sinh, Độc Cô Hồng, Nhạc Xuyên… cũng
viết thể loại tiểu thuyết võ hiệp nhưng người đọc vẫn không ưa thích bằng ông. Bí quyết nào khiến tác phẩm Kim
Dung thành công, vượt xa các tác giả khác?
Đọc một tác phẩm
văn học, độc giả luôn tìm kiếm thông điệp mà tác giả muốn gửi đến mình
qua đó. Tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung có chiều sâu trí tuệ rất khác người. Tác phẩm của ông vẫn là cách kể chuyện
theo chương hồi của tiểu thuyết cổ điển Minh - Thanh nhưng vượt xa người xưa với
phong cách rất hấp dẫn. “Thiên
Long bát bộ” là ví dụ tiêu biểu
của phong cách này.
Tư tưởng triết học phương Đông
Trong “Thiên
Long bát bộ”, câu chuyện liên quan đến 7 nước: Tống, Khiết Đan, Tây Hạ, Thổ Phồn,
Nữ Chân, Đại Lý, Đại Yên được sắp xếp, liên kết với nhau một cách rạch ròi,
khoa học.
Theo kinh điển
Phật giáo, “Thiên Long bát bộ” là 8 nhân vật thần phật, yêu quái; mỗi người tượng trưng cho cái thiện hoặc cái ác.
Kim Dung cũng xây dựng 8 nhân vật trung tâm tượng trưng cho thiện - ác, mỗi người
đi theo một đường lối riêng. Cuối cùng, những nhân vật ác bị loại trừ, 3 nhân vật
thiện còn lại là Tiêu Phong (Khiết Đan), Đoàn Dự (Đại Lý) và Hư Trúc (Tống) kết nghĩa anh em, chung sống
hòa bình.
Đọc Kim Dung, ta tiếp cận những nguồn tư tưởng lớn trong
triết học Đông phương. Có người tượng trưng cho phong thái Nho giáo, lo trước
cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ (Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc -
Phạm Trọng Yêm) như Đoàn Dự, vương tử Đại Lý. Cũng có người giả bộ theo phong cách nhà nho để dối dời, dối
người mà Kim Dung gọi là ngụy quân tử, như Nhạc Bất Quần - chưởng môn phái Hoa
Sơn trong “Tiếu ngạo giang hồ”.
Đọc Kim Dung,
ta bắt gặp thái độ hiền triết, lối sống lãng mạn theo tư tưởng Lão - Trang. Trong Tiếu ngạo giang
hồ, Độc cô cửu kiếm mà Phong Thanh Dương dạy Lệnh Hồ Xung là chỉ sử kiếm ý, không sử kiếm chiêu; ý nghĩ
đến đâu kiếm chiêu đi theo đến đó; lấy mềm yếu thắng cứng rắn, lấy nhẹ nhàng thắng
trầm trọng.
Kim Dung xây dựng hẳn một phái Tiêu Dao (Thiên Long bát bộ),
võ công thanh thoát, cầm kỳ thư họa
đều giỏi. Phái Tiêu Dao chính là sản phẩm từ chương Tiêu dao du trong Nam hoa
kinh của Trang Tử. “Con chim hồng bay cao chín ngàn dặm, nương mây cưỡi gió mà
bay” là tinh thần của con người Tiêu Dao.
Tư tưởng Đại
thừa, tư tưởng Thiền tông của Phật giáo lại càng đậm nét hơn trong tiểu thuyết
Kim Dung. Trong 12 bộ tiểu thuyết của ông, bộ nào cũng nhắc đến các nhà sư phái
Thiếu Lâm sẵn sàng hành hiệp giúp người, chống lại nhưng không tiêu diệt kẻ ác.
Nhà sư Thiếu
Lâm dùng phương tiện sạn - cây gậy tha thứ cho kẻ khác - làm vũ khí. Họ dùng võ
công để khống chế cái ác, chữa bệnh tham si, sân hận cho những kẻ lầm đường;
dùng kinh kệ để giảng giải, phong tỏa ma công. Ỷ thiên đồ long ký xây dựng nhân
vật Trương Vô Kỵ võ công tuyệt thế, dùng công phu Càn khôn đại na di tan bia vỡ
đá cao nhất của Minh giáo mà đấu vẫn không lại 3 sợi dây mềm và tiếng tụng kinh
của 3 nhà sư già Thiếu Lâm. Bởi lẽ,
ma không bao giờ thắng nổi Phật.
Man di vẫn thắng thiên triều
Hơn các nhà
văn khác, Kim Dung dám đặt lại những vấn đề lịch sử, dân tộc. Trước nay, lịch sử
Trung Quốc chỉ được nhìn một chiều; người Trung Hoa vẫn tự cho mình là dân tộc cao quý, trăm họ 4 phương
toàn là dân mọi rợ. Họ gọi các dân tộc lân bang là tứ di - 4 giống mọi rợ: Đông
di, Tây nhung, Bắc địch, Nam man. Vậy mà trong tiểu thuyết Kim Dung, man di vẫn
thắng thiên triều!
Trong Thiên Long bát bộ, Kim Dung thuật lại chuyện Triệu
Hú (Tống Triết Tôn) vung gươm dọa
cho bà nội là thái hậu chết sớm để không còn người ngăn cản y gây chiến với Khiết Đan. Đối lập với
Triệu Hú là một Gia Luật Hồng Cơ - hoàng đế Khiết Đan - thông minh, mưu lược,
dũng cảm. Kết quả của vụ gây hấn này là 18 châu Yên Vân (trong đó có Yên Kinh,
nay là Bắc Kinh) bị Khiết Đan thôn tính; các hoàng đế Tống triều sau đó phải
triều cống cho Khiết Đan.
Trong Thư kiếm
ân cừu lục, Kim Dung thuật chuyện Càn Long sai Triệu Tuệ làm Định biên tướng
quân, đánh qua đất Hồi Hồi (nay là Duy Ngô Nhĩ), bắt Hương Hương công chúa Kha
Tư Lệ về nạp phi. Kha Tư Lệ quyết không thần phục, cuối cùng vào một thánh đường
Hồi giáo ở Bắc Kinh tự vẫn để bảo vệ mối tình với Trần Gia Lạc, giữ tấm
thân mình trong trắng. Kim Dung cho ta thấy cường quyền bạo lực của một hoàng đế không thắng nổi một cô gái Hồi tộc tràn
đầy sức mạnh tinh thần.
Trong Lộc Đỉnh
ký, Kim Dung hư cấu nhân vật
Vi Tiểu Bảo - con của một gái điếm thành Dương Châu - lọt vào hoàng cung, trở
thành sủng thần của vua Khang Hy. Vi Tiểu Bảo dùng ngôn ngữ chợ búa, hầm hố của
Dương Châu, chửi “tưới hột sen”, gọi thái hậu là “mụ điếm già”, công chúa là
“con đượi non”, hoàng đế Thuận Trị là “lão con rùa”…
Với Vi Tiểu Bảo, thứ bậc, giai cấp của triều đình phong
kiến đảo lộn hết ráo! Chiếc ghế của Khang Hy trong ngự thư phòng cũng bị Vi Tiểu
Bảo ngồi lên và hắn cho là chẳng “sướng
gì cái mông” cả! Vậy mà không biết bao nhiêu triều đại phong kiến đã
tranh giành nhau chỉ để được ngồi trên cái ghế vô vị đó đọc sách và phê duyệt tấu
chương.
Chưa thoát “quỹ đạo thiên triều”
Trung Quốc vừa
bình chọn 10 nhà văn lớn có tác phẩm để đời. Trong đó, văn học hiện đại có Lỗ Tấn
và Kim Dung. Với AQ chính truyện, Lỗ Tấn giúp bạn đọc nhìn lại con người Trung Quốc qua mấy ngàn năm, một con
người muốn “làm bố thiên hạ” nhưng bị đánh, bị mắng, bị phạt vạ và bao giờ cũng
tự huyễn hoặc cho mình hơn
người: “Thứ mày là cái đồ gì, ông cha nhà ta còn bề thế hơn nhà mày nhiều”!
Hơn cả Lỗ Tấn
và những bậc cựu trào tiền bối như Ngô Thừa Ân, La Quán Trung..., Kim Dung thẳng
thắn cảnh báo người đọc nên đặt lại những vấn đề lịch sử và dân tộc của Trung
Quốc. Tác phẩm của ông chừng mực nào đó có sự công bằng khi nhìn lại phẩm
giá của “Tứ di”. Tuy nhiên, là người
Trung Quốc - dù là viết tại Hồng Kông - Kim Dung vẫn chưa thoát khỏi cái “quỹ đạo
thiên triều” khi nhìn các dân tộc lân bang.
VŨ ĐỨC SAO BIỂN
Câu chuyện văn hoá khác:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét